Skarpa Dobrska – Lubelskie Trasy

Małopolski Przełom Wisły

Małopolski Przełom Wisły to jedno z najpiękniejszych krajobrazowo miejsc w Polsce. Urodą zachwycają zwłaszcza wiślane brzegi między Annopolem a Solcem oraz pomiędzy Janowcem i Puławami, chociaż i pozostałym obszarom nic nie brakuje. Wisła nadal zachowała tu cechy rzeki dzikiej i nieujarzmionej, kapryśnie zmieniającej nurt i przebieg koryta, kształtującej co roku nowe, piaszczyste łachy i wyspy, które z czasem znikają.

Przełom ciągnie się wzdłuż zachodniej krawędzi Wyżyny Lubelskiej. I chociaż jest tu pięknie i tereny są atrakcyjne przyrodniczo, krajobrazowo i historycznie, a także bogate w wydarzenia i w bardzo cenne obiekty zabytkowe, to są one jeszcze zbyt mało wykorzystane dla celów turystyczno-wypoczynkowych. Raczej jednak należałoby powiedzieć, że ruch turystyczny jest rozłożony krańcowo nierównomiernie. Przed płd. skrajem przełomu ważne i odwiedzane centrum turystyczne stanowi Sandomierz i w pewnym stopniu Zawichost. W płn. części przełomu natomiast wyróżnia się przede wszystkim masowo uczęszczany Kazimierz Dolny, coraz bardziej doceniany Janowiec, leżący na przeciwległym brzegu rzeki oraz Puławy pełne zabytków z czasów Czartoryskich. Poza tymi miejscowościami nadwiślańskie strony nawiedzane są mało, chociaż tu i ówdzie powstały nad rzeką niewielkie ośrodki wypoczynkowe.

Kazimierz Dolny – centrum i nadwiślańskie spichlerze

Najważniejsze kazimierskie wąwozy

Kazimierz Dolny – renesansowe kamienice

Kazimierz Dolny – ruiny renesansowego zamku i baszta

Kazimierska fara – arcydzieło renesansu lubelskiego

Kazimierski kamieniołom przy Albrechtówce

Góra Trzech Krzyży w Kazimierzu Dolnym

Janowiec – miasteczko u podnóża zamku

Nadwiślański kamieniołom w Kaliszanach

Nasiłów – kamieniołom z widokiem na Wisłę

Bochotnica – ruiny zamku Esterki

Albrechtówka – wspaniały widok na Małopolski Przełom Wisły

W labiryncie wąwozów: Parchatka – Zbędowice

Józefów nad Wisłą – przysiąść z Chrystusem

Puławy Czartoryskich

Skarpa Dobrska – wąwozy i niezapomniane widoki

Powiśle – kraina sadów, chmielników i wielkiej wody

Ośmiornica rogowska

Piotrawin – gotycki kościół, prawda pomieszana z legendą

Męćmierz

Top 10 – rezerwaty i ścieżki przyrodnicze

Rezerwat Nad Tanwią – szumiąca rzeka

Czartowe Pole – wbrew nazwie to głęboka dolina rzeki

Skarpa Dobrska – wąwozy i niezapomniane widoki

Bukowa Góra – spotkanie z nieskażoną przyrodą Roztocza

Krasnobród – rezerwat i kaplica św. Rocha

Głęboka Dolina – dzika i nieznana debra

Szwajcaria Podlaska – piękne zakole Bugu

Imielty Ług – dziki staw otoczony bagnami

Lipniak – ścieżka Obóz powstańczy

Kruczek – uroczysko pełne ludzi

Źródła Tanwi – nad Kobylim Jeziorem

Jezioro Obradowskie – kładką przez torfowisko

Bobrówka – dzika rzeka i staw Młyński Gościniec

Rezerwat Szklarnia – zob. Szklarnia – mała wioska, suka i koniki biłgorajskie

Rezerwat Królewska Droga

Rezerwat znajduje się w północnej części Lasów Parczewskich. Jego powierzchnia to niespełna 39 ha. Utworzony został w w 1967 r., ma charakter leśny. Południową granicę rezerwatu, którą można przejść lub przejechać rowerem stanowi gruntowa droga będąca dawnym trakt o zwyczajowej nazwie „Droga Królowa” lub „Królowa Droga”. Była to jedna z odnóg traktu łączącego Kraków z Wilnem o okresie jagiellońskim.

Ochroną objęty jest naturalny las dębowy z domieszką sosny. W rezerwacie zobaczyć można wiele pomnikowych okazów dębu szypułkowego oraz wiele gatunków roślin rzadkich i chronionych m.in.: wawrzynek wilczełyko, orlik pospolity, naparstnica zwyczajna oraz lilia złotogłów.

Niestety, tuż przy granicy rezerwatu leśnicy w ostatnich latach prowadzili wyrąb drzew i miejsca te mocno kontrastują z obszarem chronionym.

Trudno polecić ten rezerwat do odwiedzenia w ramach osobnej wycieczki, ale może być on ciekawym uzupełnieniem większej trasy po Lasach Parczewskich, rowerowej lub samochodowej.

Rezerwat Lasy Parczewskie

Rezerwat Lasy Parczewskie znajduje się przy szlaku rowerowym, który rozgałęzia się całej okolicy i pozwala tworzyć własne wycieczki. Okoliczne tereny są płaskie, leśne drogi asfaltowe i utwardzone są w znacznej części zamknięte dla ruchu samochodowego. Najkrótsze dotarcie pieszo do rezerwatu jest możliwe np. od strony wsi Ochoża za znakami zielonego i czerwonego szlaku. Tworzą one pętlę o długości ok. 10 km. Ochoża to mała wieś z kilkoma blokami mieszkalnymi i dużym gospodarstwem wyspecjalizowanym w uprawie borówki amerykańskiej. Wyznaczono w niej dwa parkingi samochodowe, jest tez duża wiata z miejscami do wypoczynku i posiłku.

Czerwony szlak pieszy łączy się z zielonym

Zaznaczam jednak, że w czasie wycieczki przyjemności trzeba szukać w samym przejściu lub jeździe na rowerze, ponieważ sam rezerwat Lasy Parczewskie jest niedostępny. Poruszać się możemy obrzeżami i tylko w jednym miejscu szlak zielony przekracza jego granicę. Doprowadza do pomników partyzantów polskich i radzieckich oraz dwóch ziemianek, które odtworzono na wzór wojennych żołnierskich kryjówek. Obecnie są one zniszczone i w części zawalone. Na trasie napotkamy także pomnik oraz trzy tablice z kroniką okolicznych wydarzeń z czasów II wojny światowej.

W okresie II wojny światowej Lasy Parczewskie stanowiły duża bazę oddziałów partyzanckich, a także miejsce schronienia okolicznych mieszkańców. Działała tu i walczyła Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, Gwardia i Armia Ludowa oraz oddziały radzieckie. Hitelrowcy kilkukrotnie przeprowadzali akcje przeciwpartyzanckie. Największa, pod nazwą Cyklon, została przeprowadzona w połowie 1944 r. Okoliczne wsie były w odwecie pacyfikowane, a ich mieszkańcy wysiedlani i mordowani. W dniach 18-21 lipca 1944 r. w okolicy trwały zacięte, zakończone sukcesem walki z hitlerowcami. Partyzantów wsparła wtedy Armia Czerwona.

Górecko Kościelne – Szum

Piekiełko – Tomaszów Lubelski

Top 10 – punkty widokowe

Ukształtowanie powierzchni Lubelszczyzny sprzyja pięknym widokom. Mają one różny charakter. Na Roztoczu, gdzie rozległe panoramy towarzyszą nam w zasadzie w każdym miejscu. Drugim rejonem wartym specjalnego wyróżnienia jest Małopolski Przełom Wisły, szczególnie pomiędzy Józefowem a Bochotnicą.

Tam właśnie znajduje się punkt widokowy, który uważam za najatrakcyjniejszy w regionie. Mam na myśli wzgórze Albrechtówka nieopodal Kazimierza Dolnego. Można w nie przychodzić po wielokroć, o różnych porach dnia i roku – panorama zawsze nas zauroczy. Widziałem tam Wisłę skutą lodem, parującą po burzy, rozgrzaną letnim słońcem, zasnutą deszczem…

Wspaniałe widoki oferuje także Wyżyna Lubelska oraz Wyżyna Wołyńska. Inaczej jest na Nizinie Południowopodlaskiej i Polesiu, gdzie dominują płaskie tereny. Ogarnąć wzrokiem można tylko ze specjalnie postawionych wież turystycznych, których dzięki unijnym projektom wspierającym rozwój turystyki systematycznie przybywa.

W kategorii punkty widokowe wskazuję tylko miejsca najbardziej spektakularne, bo wszystkich nie sposób tu opisać. Gwarantuję, że podczas wędrówki po Lubelszczyźnie spotkacie ich bardzo dużo.

Top 10 – punkty widokowe:

Albrechtówka – wspaniały widok na Małopolski Przełom Wisły

Krasnobród – wieża widokowa w kamieniołomie

Góra Trzech Krzyży w Kazimierzu Dolnym

Skarpa Dobrska – wąwozy i niezapomniane widok

Nadwiślański kamieniołom w Kaliszanach

Janowiec – widok z zamkowej skarpy

Bukowa Góra – spotkanie z nieskażoną przyrodą Roztocza

Kazimierski kamieniołom przy Albrechtówce

Bagno Bubnów i Bagno Staw

Wał Huty Różanieckiej

Józefów na Roztoczu

Wieża Trynitarska w Lublinie

Hosznia Ordynacka

Skarpa Dobrska – wąwozy i niezapomniane widoki

Top 10 – punkty widokowe

Top 10 – rezerwaty

Top 10 – grodziska

Rezerwat „Skarpa Dobrska” powstał w 1991 r. na obszarze ok. 42 ha. Jest miejscem bardzo charakterystycznym w terenie, ponieważ wyznacza krawędź Równiny Bełżyckiej i stromą ścianą opada ku Kotlinie Chodelskiej. Wysokość względna skarpy osiąga w najwyższym punkcie 90 m. Z jej szczytu roztacza się przepiękny widok, jeden z najładniejszych na Lubelszczyźnie.Celem rezerwatu jest zachowanie naturalnych odsłonięć skał czwartorzędowych Równiny Bełżyckiej, które widoczne są w pionowym przekroju zbocza oraz ochrona rzadkiej roślinności.

Widok na Skarpę Dobrską spod jej podnóża

Na skarpę dostać można się wędrując za znakami ścieżki przyrodniczej, która zaczyna się i kończy we wsi Dobre. Ma ona 6,5 km, znakowana jest kolorem żółtym. Pozwala poznać budowę geologiczną, skały węglanowe, less, formy erozji wąwozowej i sufozji. Osobom nie przygotowanym do trudnej miejscami wspinaczki lub mniej mniej zainteresowanym edukacją przyrodniczą proponuję dogodniejsze podejście od strony wsi Podgórz. Możliwa jest też droga za znakami szlaku niebieskiego Doliną Chodelki, który prowadzi górą skarpy i za znakami koloru czerwonego biegnącego u jej podnóża. Jest to zamykający się w pętlę wariant polecany przede wszystkim rowerzystom.

W górnej części skarpy, w lessowej pokrywie o grubości do 10 m widoczne są liczne ścianki lessowe, pełne obrywów, rozcięć, kanałów. W części od strony wsi Podgórz powstały liczne wąwozy i głębocznice (formy przypominające wąwozy powstałe na skutek ruchu pojazdów). Zasadniczy stok wyniesienia jest silnie nasłoneczniony. Porasta go ponad 350 gatunków roślin, z których najbardziej charakterystyczne są ciepłolubne murawy tworzące rodzaj stepu.

Widok ze Skarpy Dobrskiej w stronę Podgórza i zamku w Janowcu

Widoki ze wzgórza są niezapomniane. Widać stąd Wisłę, Janowiec, a w pogodne dni nawet Góry Świętokrzyskie.

Na cyplu wyniesienia od strony wsi Podgórz widać ślady prasłowiańskiego grodziska. Początek jego funkcjonowania datowany jest na VIII-IX wiek (najprawdopodobniej wznieśli je Lędzianie), a schyłek ok. wieku XII. Od strony wysoczyzny oddzielone było ono wałem i fosą.

Co warto zobaczyć w okolicy:

Kazimierz Dolny
Męćmierz
Chodlik i Żmijowiska

Co warto wiedzieć więcej:

Dokładny opis walorów przyrodniczych Skarpy Dobrskiej znajduje się pod adresem: http://www.opole.lublin.pl/index.php/skarpa-dobrska-turystyka-78).

Na wysokości Podgórza, w korycie Wisły powstało kilka piaszczystych wysp. Największa z nich, położona u ujścia Chodelki i widoczna ze Skarpy Dobrskiej, zwana jest Krowią Wyspą. W 1991 r. utworzono na niej rezerwat faunistyczny. Wyspa ma 30 ha, ale ochroną objęty jest dwukrotnie większy obszar obejmujący także pas piaszczystych ławic i przylegający brzeg rzeki. Ekstensywny wypas bydła decyduje tu o zachowaniu stanowisk roślinnych stanowiących siedliska lęgowe ptaków. Na wyspie gnieżdżą się m.in.: krzyżówka, cyranka, cyraneczka, płaskonos, czernica, ostrygojad, sieweczka, czajka, krwawodziób, rycyk, skowronek polny, pliszka żółta, brzegówka, nurogęś. Zaobserwowano także kilkadziesiąt innych gatunków, zatrzymujących się tu podczas wiosennych i jesiennych przelotów.