Top 10 – miejscowości
Top 10 – rezerwaty
Top 10 – wąwozy
1700 m od centrum Krasnobrodu, przy drodze w kierunku Wólki Husińskiej i Józefowa, znajduje się parking, od którego ścieżka turystyczna prowadzi do kapliczki i rezerwatu Św. Rocha. Po przejściu 450 m w kierunku zach. docieramy do skraju lasu, który objęty jest ochroną rezerwatową i nosi nazwę Św. Roch. Walory krajobrazowe terenu podnoszą piękne wąwozy lessowe.
Interesujące przejście przez teren rezerwatu możliwe jest, gdy skorzystamy z dwóch łączących się ze sobą ścieżek spacerowych. Pierwszy etap trasy pokonujemy kierując się za znakami czarnymi, które rozpoczynają się przy ul. Tadeusza Kościuszki. Wędrujemy ul. Św. Rocha. Przechodzimy obok parku dinozurów.
Rezerwat utworzony został w 1983 r., ma powierzchnię 202,6 ha i chroni drzewostan bukowo-jodłowy o charakterze naturalnym. Uwagę zwraca malowniczo ukształtowany teren, na którym różnice wysokości dochodzą do 55 m. Ok. 71 proc powierzchni rezerwatu zajmuje jodła pospolita, osiągająca wysokość do 35 m i wiek ok. 250 lat. Na blisko 10 proc. dominuje buk zwyczajny, który powoli wypiera inne drzewa. Niektóre buki mają nawet 27 m wysokości. Pozostałe tereny zajmuje głównie sosna pospolita. W runie zobaczyć można: widłak jałowcowaty, widłak spłaszczony, wawrzynek wilczełyko, storczyki: kruszczyk szerokolistny, buławnik czerwony, gnieźnik leśny i tajęża jednostronną, wilczomlecz migdałolistny, żywokost bulwiasty.
Wzdłuż ścieżki ustawione są tablice pozwalające dokładnie poznać rezerwat. Pierwszy przystanek to bór mieszany świeży. Jesteśmy na granicy rezerwatu, który w tym miejscu porastają głównie piękne jodły i buki. W poszyciu występują: jałowiec, jarząb, leszczyna, kruszyna, trzmielina i wiciokrzew, a w runie: konwalijka dwulistna, orlica pospolita, poziomka pospolita, malina kamionka, narecznica krótkoostra i płonnik strojny. Po polach i łąkach po prawej stronie planowano niegdyś budowę centrum uzdrowiskowego, do czego na szczęście nie doszło.
Drugi przystanek pokazuje starodrzew jodłowy. Idziemu skrajem lasu, w pewnym momencie zmieniając kierunek marszu na płn. Niektóre jodły mają tu obwód pnia ok. 3 m i wysokość ponad 35 m, a ich wiek oceniany jest na 250 lat. W runie spotykamy m.in. konwalię majową i dwulistną. Na obrzeżu lasu występuje zawilec wielkokwiatowy, śledziennica skrętolistna, przylaszczka, ziarnopłon wiosenny i barwinek. Nieopodal zabudowań gospodarczych, w starodrzewie jodłowym, czyste źródełko. Strome zbocze, do którego dochodzimy, porasta buczyna karpacka, która sprzyja gnieżdżeniu się muchołówkek, gołębia siniaka, świstunki, kosa, rudzika oraz dzięciołów.
Na polanie, mijanej z prawej strony, 4 stycznia 1863 r. oddział powstańczy dowodzony przez Marcina Lelewela-Borelowskiego został niespodziewanie otoczony przez wroga mającego wyraźną przewagę liczebną. Wywiązała się krwawa walka wręcz, w której o zwycięstwie zadecydowały powstańcze kosy ustawione na sztorc. Oddział wydostał się z okrążenia, ale poniósł duże straty. Zginęło 45 powstańców, którzy zostali pochowani na cmentarzu w Krasnobrodzie.
Docieramy do malowniczo położonej kaplicy Św. Rocha. Usytuowana jest ona w parowie erozyjnym na wys. 310 m n.p.m. Podania mówią, że w XVII w. podczas dżumy Marysieńka Sobieska ufundowała tu pierwszą kaplicę, w której umieszczony został obraz Świętego Rocha z Montpellier, francuskiego pustelnika, patrona stolarzy i osób chorych. Przy kaplicy jest źródełko, które ma mieć jakoby właściwości uzdrawiające, a w rzeczywistości jest brudne. Drewniana kaplica została wzniesiona w 1943 r. w stylu zakopiańskim, na miejscu poprzedniej, którą zniszczył przewrócony potężny buk. W pierwszą niedzielę po 15 sierpnia przy kaplicy odprawiana jest suma odpustowa ku czci Św. Rocha.
W 2000 r. przy kaplicy ułożono drewniane schody, które ułatwiają wejście po północnej ścianie zbocza i dalsze zwiedzanie rezerwatu. W lesie zaczyna dominować sosna. Została ona sztucznie wysiana na pocz. XX w. Jeszcze wyższy poziom drzewostanu tworzy jodła, a wśród niej buk i brzoza. W runie dominuje popularna borówka czernica, ale wypatrzeć można konwalię majową i narecznicę samczą.
Po ok. 150 m kierujemy się na płn.-wsch. Po lewej stronie mijamy bór jodłowy, w którym występują okazy drzew osiągające wysokość do 40 m, mające ok. 250 lat. W głębi, na zboczach głębokiego wąwozu żyją borsuki, a na dnie jest źródło. W domieszce drzewostanu występuje dąb czerwony, jesion, klon jawor, bez koralowy i czarny. Po prawej stronie drogi buczyna karpacka z domieszką jodły.
Wśród ptaków występujących w rezerwacie Św. Rocha spotykamy: sikorkę sosnówkę, mysikrólika, gila, czyża, a zimą: paszkota, jemiołuszkę, pełzacza leśnego, strzyżyka i wiele gatunków dzięcioła.
Czarny szlak przecina u szczytu wyniesienia czerwona ścieżka spacerowa o nazwie Krasnobrodzkie wąwozy. Jeśli za jej znakami skręcimy w lewo, wejdziemy do jednego z najgłębszych wąwozów, pełnego powalonych drzew. Nie są one uprzątane ze względu na to, że przechodzimy przez rezerwat ścisły. Docieramy do podmokłego olsu. Ścieżka spacerowa odbija w prawo i sprowadza nad krasnobrodzki zalew.
Jeśli po dotarciu do szlaku czerwonego za jego znakami wybierzemy drogę w prawo, poprowadzi nas ona pięknym i łatwiejszym do przejścia wąwozem, który powstał w wyniku erozji i wymywania powieszeni lessowej. Widzimy korzenie wielu gatunków drzew, mijamy kapliczkę wotywną typu słupowego ufundowaną przez jednego z leśniczych.
* * *
Rezerwat św. Rocha znajduje się na terenie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego. Został on utworzony w 1988 r. i ma powierzchnię 9390 ha (otulina ma 30 794 ha i łączy się z otulinami Roztoczańskiego Parku Narodowego oraz Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej). Znajduje się na terenie gmin: Krasnobród, Adamów, Józefów, Susiec i Tomaszów Lubelski. Jego zasadniczym celem jest ochrona znajdujących się na Roztoczu Środkowym zwartych kompleksów lasów mieszanych z dużą domieszką jodły wraz z charakterystyczną florą i fauną oraz zachowanie unikatowych wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych tego obszaru.
Lasy zajmują ponad 60 proc. powierzchni parku i w częsci zachowały charakter naturalny. Ok. 75 proc. ich powierzchni porasta jodła, ok. 16 proc. jodła, na trzecim miejscu znajduje się buczyna. Najcenniejsze fragmenty drzewostanu chronione są w rezerwacie Św. Roch o powierzchni 202,6 ha oraz Zarośle – 64,02 ha. W runie występuje wiele rzadkich roślin, np: widłaki, storczykowate, rosiczka okrągłolistna, kruszyna pospolita, wawrzynek wilczełyko.
Ssaki żyjące na terenie parku to przede wszystkim: jeleń, sarna, dzik, borsuk, gronostaj, jenot, kuna leśna, kuna domowa, łasica, tchórz. Zaobserwowano gniazdowanie orlika krzykliwego, bociana czarnego, kraski i pliszki górskiej. Stawy hodowlane i odcinek rzeki za nimi to ostoja ptaków wodnych i bobra europejskiego.
Okoliczne wzniesienia mają ok. 350 m n.p.m. Z geologicznego, ale także krajoznawczego punktu widzenia warto zwrócić uwagę na wzgórza ostańcowe, wydmy, wąwozy i suche doliny. Poza rezerwatami leśnymi ochrona objete są: stanowisko dokumentacyjne „Kamieniołom”, Wapielnia k. Ulowa (najwyższe wzniesienie Roztocza Środkowego – 385 m n.p.m.) oraz pomnik przyrody „Piekiełko” w Stanisławowie.
W granicach parku znajduje się fragment doliny górnego Wieprza na odcinku ponad 6 km. Koryto rzeki nie ma tu dużej wartości przyrodniczej – częściowo zostało uregulowane i powiązane ze sztucznymi stawami. Cenne są natomiast podzboczowe źródła w Hutkach, Husinach i przy kaplicy „Na wodzie”, objęte ochroną pomnikową.