Roztocze nie jest krainą jednorodną, w związku z czym pojawiają się różne jego podziały. Na potrzeby blogu krajoznawczego posługiwać będziemy się podziałem najprostszym i jednocześnie najbardziej popularnym. Obejmuje on część Polską krainy (po stronie ukraińskiej sięga aż do Lwowa).
Roztocze Zachodnie ciągnie się od okolic Kraśnika i kończy przed Szczebrzeszynem. Dalej zaczyna się Roztocze Środkowe z Roztoczańskim Parkiem Narodowym. Jego granicę wyznaczają miasta Tomaszów Lubelski i Narol. Od Narola zaczyna się Roztocze Południowe, zwane też Wschodnim.
Całość tego obszaru tworzy niezwykle barwną krainę. Pofałdowany teren pokrywają lasy i małe pola uprawne, które porównać można do pachworku. Najwyższe szczyty dochodzą do 400 m n.p.m., ale przeciętna wysokość wzniesień to 250-300 m n.p.m. Okolica należy do najbardziej nasłonecznionych w Polsce. Oprócz piękna krajobrazowego, cały obszar usiany jest lokalnymi miejscami wartymi odwiedzenia: wsiami i miasteczkami, rezerwatami, kamieniołomami, małymi wodospadami, przełomowymi odcinkami rzek, kamieniskami, itp. Wciąż żywa historia odnosi się do okresu Ordynacji Zamojskiej i II wojny światowej – okresu z jednej strony eksterminacji okolicznej ludności, a z drugiej bohaterskich walk partyzanckich. Dodać do tego trzeba bogactwo przyrodnicze, kulturowe, religijne.
Najcenniejszy fragment krainy po polskiej stronie chroni Roztoczański Park Narodowy. Projekt jego utworzenia zgłosili w 1959 r. profesorowie UMCS: Dominik Fijałkowski i Krystyn Izdebski. Prace przygotowawcze zainicjowano w 1966 r., a w maju 1974 r. PRN został powołany jako trzynasty w kraju. Objął 4,8 ha lasów zwierzyniecko-kosobudzkich, obejmując 10 istniejących tu wcześniej rezerwatów przyrody oraz liczne pomniki przyrody. W jego obrębie znalazły się tereny najbliższej okolicy Zwierzyńca, w których w XVI/XVII w. utworzono zwierzyniec Zamoyskich.
W 1976 r. inicjatorzy założenia Parku przygotowali uzasadnienie poszerzenia jego obszaru. Dokonano tego w 1979 r. RPN objął wówczas tereny o powierzchni prawie 7 tys. ha. W obecnym kształcie teren chroniony obejmuje masyw wzniesień Roztocza Środkowego przecięty w połowie przez Wieprz. Wzniesienia dochodzą do 350 m n.p.m., a teren odznacza się dużymi rozpiętościami wysokości względnych. Lasy zachowały charakter niemal naturalny. Obejmują fragmenty pięciu regionów fizjograficznych. Wyróżniają się bory jodłowe, buczyny karpackie, bory iglaste, bagienne, dąbrowy świetliste. W RPN rosną niemal wszystkie gatunki drzew występujące w Polsce.
Bardzo duże jest zróżnicowanie runa, w którym znajduje się wiele gatunków chronionych, górskich, rzadkich, m.in. liczne storczyki, widłaki, przebiśniegi. Urozmaicony jest świat zwierzęcy. Do bardzo rzadkich i reliktowych należy zaliczyć węża eskulapa, padalca turkusowego, dzięcioła białogrzbietnego.
W Roztoczańskim Parku Narodowym funkcjonuje hodowla koników polskich. Zainicjował ją w 1982 prof. dr hab. Mirosław Kownacki. Koniki żyją na specjalnie wyznaczonym obszarze o powierzchni ok. 180 ha. Zwierzęta żyją prawie bez ingerencji człowieka (zimą są dokarmiane).
Bukowa Góra – spotkanie z nieskażoną przyrodą Roztocza
Florianka – śródleśna ostoja konika polskiego
Szczebrzeszyn – w plątaninie wąwozów Piekiełko
Szczebrzeszyn – urok roztoczańskiego miasteczka
Krągły Goraj – najwyższy szczyt Lubelszczyzny
Czartowe Pole – wbrew nazwie to głęboka dolina rzeki
Kamień – diabelska sprawka na roztoczańskim wzgórzu
Józefów – na skraju Roztocza i Puszczy Solskiej
Józefów – największy roztoczański kamieniołom
Józefów na Roztoczu – tajemnica gęby Stalina
Górecko Kościelne – wioska jak z bajki
Nowiny – roztoczański kamieniołom przy Krzyżowej Górze
Rezerwat Nad Tanwią – szumiąca rzeka
Wapielnia – najwyższy szczyt Roztocza Środkowego
Monastyrz – pustelnia brata Alberta
Krasnobród – kaplica i rezerwat Św. Rocha
Krasnobród – uzdrowisko, letnisko, miejsce kultu
Hrebenne – drewniana cerkiew na wzgórzu
Wał Huty Różanieckiej – rozległy widok na Puszczę Solską
Hucisko – ślady po dawnej hucie szkła
Guciów, Bondyrz – mało znana roztoczańska derbra
Kniazie – cerkiew z niebem zamiast dachu
Bełżec – świadectwo okrucieństwa
Tomaszów Lubelski – wyjątkowy modrzewiowy kościół
Radecznica – schody do św. Antoniego
Wojda – śladami Powstania Zamojskiego
Wielki Dział – w dwie strony świata
Źródła Tanwi – nad Kobylim Jeziorem
Dahany – najpiękniejsza polana Roztocza
Jeleń – wodospady na leśnej rzece
Brusno – kultowa kamieniarka
Susiec – widok na Puszczę Solską
Horyniec Zdrój – uzdrowisko na uboczu
Radruż – zespół cerkiewny, cud architektury
Polana Chmiele