Top 10 – miejsca kultu
Roztocze
Do bazyliki o.o. Bernardynów w Radecznicy prowadzą 102 stopnie schodów umieszczonych w murowanym korytarzu o długości 45 metrów. Gdy jesteśmy na dole, u góry widzimy plamę jasnego światła przebijającego się przez otwartą bramę. To mocne emocjonalne przeżycie – wspinamy się w stronę tej jasności, w słoneczne dni wręcz oślepiającej i zmuszającej do przymrużenia oczu.
Schody pokutne – tak są nazywane – służą pielgrzymom przybywającym do sanktuarium jako miejsce do odmawiania modlitwy w trakcie drogi do świątyni. W tradycji kościoła rzymskokatolickiego odwołują się do znajdujących się w Rzymie schodów pokutnych, które mają 28 marmurowych stopni – to po nich Jezus miał być prowadzony na sąd do Poncjusza Piłata.
Pierwsze schody w Radecznicy zostały wykonane w 1776 r. Były potrzebne, ponieważ świątynię i otaczające ją budynki umieszczono na stoku wyraźnego wzniesienia, podczas gdy zabudowania wsi usytuowane są w dolinie rzecznej. Obecne schody wraz z okrywającym je korytarzem zbudowano w latach 1935-36. Są murowane, z dębowymi stopnicami. Jednocześnie przebudowano bramę golną i wzniesiono od początku bramę górną. Autorem projektu był Jakub Juszczyk.
Murowany, barokowy kościół został wybudowany latach 1684-1695 według projektu Jana Michała Linka. Z tego samego okresu pochodzą też murowane zabudowania klasztorne. Link był w tamtym okresie bardzo cenionym architektem. Od poł XVII w. pracował dla Zamoyskich. Odpowiadał za prace fortyfikacyjne w Zamościu, zaprojektował tez elewację jednej z kamienic przy Rynku, w której mieszkał.
Kościół został wzniesiony dla pielgrzymów odwiedzających Radecznicę po tym, jak w 1664 r. ubogiemu Szymonowi Tkaczowi na wzgórzu objawił się św. Antoni, patron zakochanych, dzieci, podróżnych, chroniący od nieurodzajów. Przemówił w następujący sposób „Jam jest św. Antoni. Mam to z woli Najwyższego Pana, abym tobie opowiedział, iż na tym miejscu Chwała Boga Najwyższego odprawiać się będzie. Przeze mnie chorzy, ślepi, chromi i różnymi dolegliwościami utrapieni, znajdować i otrzymywać będą pociechy swoje. Chorzy zdrowie, ślepi wzrok, chromi chód, zgoła wszyscy uciekający się na to miejsce, bez łaski nie odejdą”.
Kościół ma charakter barokowy. Powstał na planie litery T, jest jednonawowy, z półkolistym prezbiterium, mniejszym od nawy. Na zewnątrz widzimy dwie wieże, szczyt spina kapliczka, nad którą umieszczono trójkątny naczółek. Fasadę podzielono mocnymi pilastrami i gzymsami. Przed drzwiami wejściowymi wzniesiono kwadratowy przedsionek nakryty kopułą z latarnią.
Wnętrze nie jest jednorodne stylistycznie, widoczne są wielokrotne przebudowy. Wiązały się one z przejęciem po powstaniu styczniowym kościoła i klasztoru przez kościół unicki i protestancki, a potem przywracaniem go wiernym kościoła rzymskokatolickiego. Nawa główna i prezbiterium nakryte są sklepieniem kolebkowym z lunetami. Polichromia wykonana w latach 1928 – 1929 była odtwarzana i odnawiana po pożarze w 1995, podczas którego spłonął m.in. obraz św. Antoniego. Ołtarz główny, neobarokowy, jest z 1930 r., neobarokowe są także ołtarze boczne. Obecny obraz św. Antoniego jest współczesny i nie ma charakteru zabytkowego. O barokowym stylu pierwotnym świadczy XVIII-wieczny krucyfiks na łuku tęczowym.
W otoczeniu kościoła znajdują budynki zakonne, które w okresie PRL służyły innym celom niż religijne. Po II wojnie światowej bernardyni utworzyli w nich gimnazjum koedukacyjne. W czerwcu 1950 r. wszyscy zakonnicy zostali aresztowani przez UB za współpracę z Armią Krajową i Zamojskim Inspektoratem WiN. Gimnazjum zamknięto, a w zabudowaniach klasztornych otwarto szpital psychiatryczny. Od lat 60. zaczęto sukcesywnie oddawać zakonowi pomieszczenia i budynki, które nie były już potrzebne placówce zdrowotnej. Obecnie szpital mieści się w najbliższym otoczeniu klasztoru.
Od 4 lipca 2015 r. sanktuarium ma tytuł bazyliki mniejszej. Uzyskało go, ponieważ jest jedynym miejscem na świecie, w którym objawienia św. Antoniego z Padwy są oficjalnie uznane przez Kościół. Od prawie 400 lat to miejsce pielgrzymek, a na odpust 12 czerwca co roku przyjeżdżają tysiące wiernych.
Warto zobaczyć w okolicy:
Radecznica – drewniana kaplica na wodzie
Kaplicę wzniesiono w l. 1824-29 w miejscu poprzedniej z 2 poł. XVII w. Wg tradycji powstała aby upamiętnić poświęcenie wody przez Św. Antoniego w obecności Szymona Tkacza. W 1934 r. wykonano remont kaplicy, wtedy też powstał jej wystrój malarski, w tym malowidła na ścianach. Kaplica stoi na rozlewisku wód wypływających w okolicznych źródeł.
Szczebrzeszyn – w plątaninie wąwozów Piekiełko