Top 10 – rezerwaty i ścieżki przyrodnicze
Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie
Oznakowana ścieżka w Poleskim Parku Narodowym nosząca nazwę Obóz powstańczy ma jednocześnie charakter historyczny i przyrodniczy. Pozwala zobaczyć miejsce stacjonowania powstańców styczniowych oraz poznać ciekawe torfowisko Łąki Zienkowskie.
Przyjemna – to chyba najlepsze słowo do określenia walorów trasy Obóz powstańczy. Jesteśmy otoczeni przyrodą, towarzyszy nam historia, w miejscach zabagnionych i podmokłych wędrujemy po drewnianej kładce, teren jest płaski, a przejście czterech kilometrów nie zajmuje więcej niż dwie godziny, z dłuższym postojem przy wieży widokowej.
Ścieżka jest oznakowana kolorem zielonym, a kierunek wyznaczają drogowskazy. Po drodze natrafimy na siedem tablic informacyjnych, które można pogrupować w obszarach przyrodniczym i historycznym.
Wędrówkę rozpoczynamy na parkingu w pobliżu przysiółka Lipniak. Mijamy go i następnie przechodzimy przez kanał melioracyjny. Stanowi on fragment tzw. Doprowadzalnika Bogdanka-Wola Wereszczyńska, a ten z kolei jest odgałęzieniem Kanału Wieprz-Krzna. Doprowadzalnik sięga w okolice Kopalni Węgla Kamiennego „Bogdanka”, w Lipniaku widzimy go na zmeliorowanych łąkach. Tablice informacyjne o tym nie mówią, a warto pokazać, że jest to problem, z którym boryka się Polesie.
Prace melioracyjne na Polesiu były przeprowadzone już w dwudziestoleciu międzywojennym. Miały swój aspekt gospodarczy (chęć stworzenia obszarów czynnych rolniczo na wzór Holandii), społeczny (zatrudnienie dla tysięcy osób), przyrodniczy (w sposób bezwzględny niszczyły naturalne środowisko i zmieniały stosunki wodne w całym regionie) oraz wojskowy (najmniej zauważany obecnie, ale chodziło o utrudnienia w poruszaniu się wojsk nieprzyjacielskich nadchodzących od wschodu).
Projekt przedwojenny nie został dokończony. Wrócono do niego w latach 60. i 70. ub. wieku, w czasach PRL. Doszło do tego, że w latach 1952-1992 ponad 13 tys. hektarów, czyli ponad 70 proc. torfowisk i turzowisk zostało osuszonych na rzecz pól uprawnych i łąk pastewnych. Z perspektywy czasu trzeba zauważyć, że problemem były nie tylko bezpośrednie działania przeciwko naturze, ale także to, że Polesie zostało skażone chemicznymi środkami ochrony roślin. Obniżanie się poziomu wód na Polesiu to największy problem do rozwiązania do tej pory. Powstanie parku narodowego nieco go powstrzymało, ale nie zatrzymało. Do sprawy tej wrócimy, gdy będziemy przy Łąkach Zienkowskich.
Pierwszy przystanek na ścieżce prezentuje brzozę czarną. Drzewa mają wysokość do 20 m, są podobne do popularnej brzozy brodawkowatej, ale różnią się od niej ciemną korą, która nie bieleje i nie łuszczy się.
Dwa kolejne przystanki mają charakter historyczny. Jesteśmy w miejscu, w którym obozowali powstańcy styczniowi. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że w 1863 r. miejsce to było nieporównywalnie bardziej niedostępne, niż obecnie – bagna i torfowiska otaczały je z każdej strony. Przystajemy przy osobliwie wyglądającym Dębie Powstańców. Wygląd jego pnia mówi, że nie jest to młodzieniaszek, a legenda dopowiada, że musiał być już solidnym drzewem w czasie walk powstańczych. Tablica wyjaśnia skąd jego nazwa. Po potyczce z Kozakami, ci rzucili się konno w pogoń za polskim oddziałem. Gdy wypadki zza zakrętu jeden z nich roztrzaskał głowę po uderzeniu w nisko rosnący konar.
Po przejściu kilkuset metrów dojdziemy do kolejnej tablicy, w miejscu zwanym Mogiłki. Wg lokalnej tradycji to zbiorowa mogiła powstańcza. Badania ziemne przeprowadzone w 2008 r. zidentyfikowały fragment obwałowań obozowych z 1863 r. oraz miejsce, w którym prawdopodobnie może znajdować się zbiorowy grób. My widzimy niewielki kopiec ziemny, poprzerastany korzeniami dwóch drzew. Cały obóz zajmował obszar ok. 4 ha, funkcjonował od czerwca 1863 do marca 1864 roku.
Zielone znaki skręcają w lewo. Wchodzimy w teren podmokły, przechodzimy przez mostek nad rowem melioracyjnym będącym odnogą wspomnianego wcześniej Doprowadzalnika Bogdanka-Wola Wereszczyńska.
Przed nami wieża widokowa na łąkę Pociągi, będącą częścią Łąk Zienkowskich. Widok jest rozległy, malowniczy, niestety antropogeniczny. Teren był niegdyś dzikim bagnem, osuszonym w wyniku prac melioracyjnych. Pozostały po tym tylko niewielkie skupiska cennej roślinności mokradeł. Nazwa łąki wzięła się od tzw. ciągów, czyli lotów tokowych słonek, które robią to w tym miejscu rokrocznie w marcu i kwietniu. Słonki to ptaki wielkości gołębia. Lęgną się w jasnych, podmokłych lub wilgotnych lasach mieszanych, z warstwą ziół i krzewów.
Od wieży widokowej ścieżka wprowadza nas na drewnianą kładką pozwalającą przejść po podmokłym terenie. Należy zwrócić uwagę na żeremia bobrowe, które powodują, że w okolicy powraca jej dawny, prawdziwie poleski charakter.
