Tag: wycieczki na weekend

Top 10 – wioski

Lasy Janowskie

Łążek Garncarski jest wioską wyjątkową, ponieważ jej nazwa od ponad 200 lat odpowiada rzeczywistości. Na Lubelszczyźnie pełno jest Hut, w których nikt już nie produkuje szkła i  nie topi żelaza, Kęp na osuszonych terenach czy Woli, gdzie pańszczyzny nie ma już od czasów carskich. A w Lążku wciąż robią dzbany, dwojaki i kafle. Tradycja jest żywa!

Skoro Grancarski w nazwie już wyjaśniliśmy, pozostaje jeszcze dopowiedzieć, co oznacza Łążek. Etymologicznie to mały, płytki zbiornik wodny, często porośnięty roślinnością wodną lub błotną. Pochodzi od prasłowiańskiego lǫgъ, które oznaczało mokradło, bagno, trzęsawisko. Łążek Garncarski faktycznie położony jest w pobliży obszarów podmokłych, w rozwidleniu rzeki Bukowej, do której uchodzi Białka. Ciągnie się tam jedna droga, a po jej obydwu stronach są warsztaty rzemieślnicze osadzone  w twórczości ludowej. Takich wyrobów nie ma w Ikei, Jysku czy innych marketach. Nawet gdy wzór się powtarzana, to i tak każdy egzemplarz jest inny, bo powstaje w ludzkich dłoniach, a nie maszynowo.

Łążek Grarncarski ma też w sobie coś, co wykracza poza nazwę – to aura, która tu panuje. Domy i obejścia mają po kilkadziesiąt lat, las podchodzi pod samą zabudowę, jest stary krzyż, drewniana kapliczka, nieużytkowany piec, a nawet… armata ustawiona na trawie. Można wejść do warsztatu i zobaczyć, jak powstają gliniane wyroby. Na początku lipca każdego roku odbywają się Ogólnopolskie Spotkania Garncarskie. Jedną z głównych ich atrakcji są warsztaty twórcze, podczas których można poznać cały proces powstawania ceramiki – od przygotowania gliny, wyrabiania, toczenia na kole, suszenia, malowania, szkliwienia, aż po wypał w piecu.

W pierwszym miejscu, do którego zaszedłem, za bramą z napisem Zagroda Garncarska, przywitał mnie gospodarz. Przedstawił się – Jaśko z Łążka, odpowiedziałem więc – Grześko z Lublina. Usłyszałem, że jest przywłóką, co oznacza, że nie pochodzi stąd. Przyjechał spod Leżajska. Przyciągnęła go tu żona i tak został, a teraz to jego miejsce na ziemi. Nie jest jednak garncarzem. Prowadzi oryginalne gospodarstwo agroturystyczne, choć lepszym określeniem jest przystań turystyczna. Duże obejście pełne jest miejsc, w których zobaczyć można różne niecodzienne rzeczy. Jakie – najlepiej przekonać się samemu, bo każdemu z nas co innego wpadnie w oko.

Po przeciwnej stronie drogi znajduje się inne, bardzo ciekawe miejsce. To Stodoła Kultury i Sztuki. Jej aktywność ma charakter cykliczny – informacje o wydarzeniach są podawane na bieżąco na Facebooku. Generalnym przesłaniem Stodoły jest organizowanie wydarzeń artystycznych z obszaru kultury zaawansowanej w miejscu, gdzie dostęp do niej jest utrudniony i jednocześnie czerpanie z kultury lokalnej, tak aby obydwie te przestrzenie przenikały się i uzupełniały.

Łążek Garncarski położony jest na osi północ-południe. Zagroda Garncarska i Stodoła Kultury i Sztuki znajdują się w północnej części wsi. W środkowej są dwa oznakowane warsztaty garncarskie, natomiast w południowej dwa warsztaty kaflarskie.

Do wyrobu ceramiki w Łążku używane są dwa rodzaje gliny. „Glina czerwona to glina chuda, której pokłady znajdują się w lasach. Jej kolor jest czerwony, natomiast po wypaleniu ceglasto czerwony. Jest to glina, która dobrze się wyrabia, jednak o wiele ciężej niż inne gliny. Zrobione formy są trwałe i nie deformują się w trakcie pracy, problemy napotykamy w trakcie suszenia, ponieważ glina czerwona jest wrażliwa na zmiany temperatury – może się deformować i pękać. Ze względu na swój kolor najczęściej jest używana jako polewa. Glina siwa – jej pokłady znajdują się na odcinkach dna rzeki Bukowa, jest to glina tłusta, zwykle o niebieskim odcieniu. Bardzo plastyczna i dobra do wyrobów. Glina składana jest na podwórku w miejscu zwanym gliniorką. Tam jest czyszczona i przygotowywana do pracy. Dobrze, kiedy glina przemarznie, wówczas staje się lepsza do wyrobu.” (za: https://en.jarmarkjagiellonski.pl/letnie-szkoly-rzemiosla-ludowego-2/letnia-szkola-ceramiki-ludowej/letnia-szkola-ceramiki-ludowej-lazek-garncarski/j).

Proces powstawania wyrobów garncarskich opisany został na stronie internetowej Janowa Lubelskiego. „Najpierw poddawana jest wstępnej obróbce zwanej „wyprawą”, następnie magazynowana jest w piwnicach. Przed rozpoczęciem toczenia garnków glinę ugniata się jak ciasto, a potem formuje w kule, z których wyrabia się naczynia. Do toczenia naczyń używane jest koło nożne bezsponowe, zwane kręgiem. Po wytoczeniu wyroby schną około trzy dni. Następnym etapem jest glazurowanie, czyli polewanie szkliwem ołowiowym, nadającym naczyniom połysk. Wypalanie naczyń trwa zazwyczaj 24-30 godzin. Tradycyjną formą zdobienia jest „pisanie”, czyli malowanie pędzlem wykonanym z sierści z grzbietu kota lub z włosków ogona wiewiórki oraz różkiem zakończonym dudką z gęsiego pióra. „Pisanie” było i jest nadal zajęciem zarezerwowanym głównie dla kobiet. Cechą charakterystyczną garncarstwa łążkowskiego jest motyw kogucika, kielichowata forma doniczki i polewanie szkliwem ołowiowym całych powierzchni naczyń. Jedynie misy polewane są tylko wewnętrznie. W zdobnictwie (oprócz wspomnianego kogucika) stosuje się także linie proste, fale, zygzaki, łuki, spirale i kropki oraz rozety i motywy roślinne takie, jak gałązki i kwiatony.” (za: https://www.janowlubelski.pl/wizytowki/lazek-garncarski).

Warto zobaczyć w okolicy:

Maliniec – ryby w lesie

Imielty Ług – dziki staw otoczony bagnami

Kruczek – uroczysko pełne ludzi

Szklarnia – mała wioska, suka i koniki biłgorajskie

Rezerwat Szklarnia – zob. Szklarnia – mała wioska, suka i koniki biłgorajskie

Porytowe Wzgórze – miejsce wielkiej partyzanckiej bitwy