Kamieniołom Nowiny odnajdziemy na płn.-wsch. zboczu Krzyżowej Góry, w odległości ok. 250m od drogi Susiec – Józefów. Obecnie nie jest eksploatowany. Jego ściany mają ponad 200 m długości i do 12 m wysokości. Na ich szczycie ustawiono wieżę widokową. Atrakcją kamieniołomu są łatwe do odnalezienia małe muszelki, które można wyłupać z kruchego kamienia.
Krzyżowa Góra ma ok. 250 m n.p.m. Nazwa nawiązuje do tego, że na szczycie stoi powstańczy krzyż z datą 26 września 1863 r. Wzniesienie wchodzi w skład tzw. Wzgórz Nowińskich (maks. wys. 312 m n.p.m.) w poł.-zach. strefie krawędziowej Roztocza Środkowego.
W kamieniołomie wydobywano wapień mioceński. Częściowo był on twardy i nadawał się do celów budowlanych. Ze skał bardziej miękkich, o większej zawartości tlenku wapnia, prymitywnymi metodami wypalano wapień.
Nie udało mi się odnaleźć informacji o tym, w jakich latach kamieniołom działał. W przewodniku Artura Pawłowskiego „Roztocze” z 2003 r. znajduje się informacja, że był on wtedy jeszcze okresowo eksploatowany. W ostatnich latach zagospodarowano go turystycznie. Drewniane bariery zabezpieczają dojście na skarpę, a z wieży widokowej widać Puszczę Solską. Czerwony szlak pieszy w kierunku poł. pozwala dojść do miejsca obozu w Błudku (krótka wycieczka, opis dalej) i następnie do Suśca, a w kier płn.-wsch. doprowadza do wsi Nowiny i dalej przez rez. Czartowe Pole do Józefowa i Zwierzyńca.
Kamieniołom jest malowniczy, ale nie można zapominać, że jego powstanie okupione zostało katorżniczą pracą wielu ludzi. Po II wojnie światowej pracowali tam m.in. żołnierze AK uwięzieni w obozie NKWD w pobliskim Błudku. Ręcznymi narzędziami łupali kamień, który następnie przewożony był wąskotorową kolejką do normalnotorowej stacji kolejowej w Nowinach. Kolejka w drodze do kamieniołomu, gdy wagoniki były puste, powoli wspinała się na strome wzniesienie. W drodze powrotnej, gdy były już wyładowane, skład pociągu miał już z górki (kolejka na mapie Roztocza z 1968 r. nie jest już zaznaczona).
Warto zobaczyć w okolicy:
Teren byłego obozu w Błudku
W pobliżu kamieniołomu znajdował się obóz zagłady żołnierzy Armii Krajowej, założony l października 1944 r. przez NKWD i UB jako filia więzienia na Zamku Lubelskim. Nadzór nad nim sprawowało NKWD. Bronisław Malec, dowódca plutonu AK, wspomina, że w pobliże gajówki przyjechał oddział wojska. Żołnierze zbudowali trzy baraki o wymiarach ok. 30×12 m. Teren ogrodzono drutem kolczastym o wymiarach ok. 200×150 m.
W Błudku byli więzieni nie tylko członkowie AK, ale także innych organizacji niepodległościowych. W oczekiwaniu na wyrok pracowali w kamieniołomie. 26 marca 1945 r. na łagier uderzył oddział AK. Podczas akcji zginął jego dowódca Władimir Konowałow. Rozbrojono ponad 100 osób z ochrony i obsługi obozu. Więźniów nie udało się odbić – przed akcją zostali oni przeprowadzeni pod do stacji kolejowej w Długim Kącie i wywiezieni w nieznanym kierunku.
Obóz w Błudku upamiętnia cmentarz, pomnik oraz kamienie, które pokazują dawne usytuowanie zabudowy.
Czartowe Pole – wbrew nazwie to głęboka dolina rzeki
Hucisko – ślady po dawnej hucie szkła
Tanew – rezerwat szumiącej rzeki
Józefów – na skraju Roztocza i Puszczy Solskiej
Józefów – największy roztoczański kamieniołom
Józefów na Roztoczu – tajemnica gęby Stalina
Czartowe Pole – wbrew nazwie to głęboka dolina rzeki
Szypoty na rzece Sopot w Nowinach
Fryszarka w Puszczy Solskiej
Wzgórze kamień
Zalew w Majdanie Sopockim