Top 10 – miejscowości
Top 10 – zabytkowe kościoły
Top 10 – renesans lubelski
Kościół farny w Kazimierzu Dolnym św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja, znajdujący się na zamknięciu wschodniej części Rynku, jest jedną z najbardziej znanych budowli sakralnych w Polsce. Powstał w poł. XIV w., a fundację przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu. Świątynia zachowała zasadniczy zrąb XIV-wiecznych gotyckich murów. Odbudowana po pożarze zyskała piękny renesansowy kształt.
Świątynia spłonęła podczas wielkiego pożaru miasta w 1561 r., a nową szatę otrzymała w l. 1586–1613. Kończono roboty pod kierunkiem wybitnego muratora włoskiego pochodzenia Jakuba Balina. Długi okres, jaki minął od pożaru do początków odbudowy oraz powolność w jej realizacji tłumaczą trwające wówczas walki religijne związane z reformacją.
Mury fary uległy podwyższeniu i otrzymały u góry bogato profilowany gzyms, zaś nad gotyckimi skarpami zdobione głowice. Ściany wnętrza zostały rozczłonkowane pilastrami, w całości pokrywającymi belkowanie.
Nad nawą znajduje się sklepienie kolebkowe z lunetami. Zdobi je sztukateria listwowa o prostych, ale zróżnicowanych wzorach geometrycznych, tworzących całość bardzo harmonijną. Inne wzory w nawie i prezbiterium wskazują, że ich przebudowy dokonywano w różnym czasie.
Dekoracja skoncentrowana na sklepieniu, podobnie jak równie bogate wyposażenie rzeźbiarskie, niewielki rozmiar całej budowli, węższe od nawy prezbiterium o półkolistym zakończeniu, kaplice dobudowane do nawy, strome dachy, tynkowane ściany itp. należą do charakterystycznych cech tzw. renesansu lubelskiego. Renesansowa architektura nabrała w regionie lubelskim cech swoistych, dostosowana została do lokalnych potrzeb i gustów artystycznych, łącząc elementy renesansowe i manierystyczne z tradycją gotycką.
Przepych dekoracyjny zwraca uwagę również w kaplicach. Pierwsza kaplica północna powstała w 1615 r. z fundacji bratanicy najwybitniejszego polskiego poety renesansowego Jana Kochanowskiego – Elżbiety, która wyszła za mąż za właściciela m.in. niedalekiej wioski Wierzchoniów – Mikołaja Borkowskiego. Do kaplicy prowadzą dwa arkadowe przejścia. Kolebkowe sklepienie zdobią dekoracje sztukateryjne.
Sąsiadującą kaplicę, zwaną Królewską lub Różańcową, wystawiono w 1 poł. XVII w. z fundacji bogatego mieszczanina Marka Radzika i jego żony. Ma ona charakter barokowy. Rzeźbiarskie obramienia wejścia cechuje właściwy temu stylowi przepych. Prostokątne wnętrze nakrywa kopuła zwieńczona latarnią z kolumienek toskańskich i wsparta na ośmiu kolumnach.
Kaplica płd. nosi imię Górskich od nazwiska fundatora, bogatego mieszczanina Wawrzyńca Górskiego, który wystawił ją w l. 1625–1629. Prowadzą do niej od nawy dwa arkadowe, z przepychem dekorowane wejścia. Nakryta jest kopułą z latarnią i bogatą siatką późnorenesansowych dekoracji. Równie okazała jak wewnątrz jest także zewnętrzna dekoracja kaplicy (obramienia okien, pilastry, oryginalne belkowanie itp.).
Wyposażenie fary ma, niemal w całości, wysokie walory zabytkowe. Organy kazimierskie są najstarszym w Polsce tego typu instrumentem zachowanym w całości. Obok oliwskich, fromborskich, leżajskich i jędrzejowskich cieszą się sławą wśród znawców na całym świecie. Prospekt organowy został wyrzeźbiony w drewnie modrzewiowym, jest inspirowany sztuką flamandzką, a uchodzi za dzieło twórców gdańskich lub toruńskich. Same organy zachowały pierwotny mechanizm. Początkowo były 40-głosowe, a po przebudowie ok. 1860 r. zachowano 35 głosów. Gruntowny remont przeszły w l. 1972–1973. Mają ponad 1400 piszczałek i kilka klawiatur. Odznaczają się wspaniałym dźwiękiem, wielce cenionym przez koneserów. Organizowane latem koncerty przyciągają wielu słuchaczy.
W nawie zasługują na uwagę dwa późnorenesansowe ołtarze boczne z pocz. XVII w. z osłonami z XVIII-wiecznych kurdybanów (skóra z wytłaczanymi ornamentami). Drewniana ambona z 1615 r. dekorowana jest wykładziną z rozmaitego drzewa i późniejszymi elementami rokokowymi. Rokokowe są również konfesjonały. Kamienna chrzcielnica nosi datę 1587. W kaplicy Górskich ciekawe są m.in. renesansowe stalle oraz ołtarz z 2. poł. XVII w.
Dawny cmentarz, w tle widoczny kazimierski zamek
Za kościołem, na dawnym cmentarzu, znajduje się mogiła powstańców 1863 r.
- Kazimierz Dolny – zabytkowe centrum miejscowości
- Kazimierz Dolny – zamek i baszta
- Kazimierz Dolny – renesansowe kamienice
- Kazimierz Dolny – Góra Trzech Krzyży
- Kazimierz Dolny – kamieniołom
- Najważniejsze Kazimierskie Wąwozy
- Nasiłów – kamieniołom
- Bochotnica – ruiny zamku
- Albrechtówka – wspaniały widok na Wisłę
- Janowiec – miejscowość u stóp zamku