Top 10 – muzea
Lublin
W południowo-wschodniej części Lublina znajduje się Majdanek – teren hitlerowskiego obozu śmierci. Niemcy zaczęli go budować w 1941 r. Początkowo zajmował 20 ha, następnie objął 270 ha, a według zachowanych planów całość miała mieć ponad 500 ha. Trudno jest określić liczbę ofiar. Najmniejsza wymieniana to 78 tys., największa to prawie trzykrotnie więcej. Obóz funkcjonował do wyzwolenia Lublina w lipcu 1944 r. Przebywali w nim więźniowie z 26 krajów i ponad 50 narodowości.
Całość obozu rozplanowano na 236 baraków, w tym 207 więźniarskich. Budowę wykonywali Żydzi, jeńcy armii niemieckiej z 1939 roku oraz jeńcy radzieccy. Na Majdanku jednorazowo mogło przebywać do 40 tys. więźniów. W 1943 r. był on miejscem zagłady m.in. Żydów z getta warszawskiego, a także z południa Europy oraz ludności polskiej wysiedlonej z Zamojszczyzny.
Pola więźniarskie otaczały podwójne zasieki z drutu kolczastego, zaś dodatkową ochronę stanowiły przewody elektryczne z prądem wysokiego napięcia. Teren strzegło ponad 18 wież strażniczych z całodobową obsadą. Były one uzbrojone w karabiny maszynowe, a teren oświetlały silne reflektory. Ponadto strzegły obozu luźne posterunki oraz osiem bunkrów.
Pieczę nad zachowana częścią obozu sprawuje Państwowe Muzeum na Majdanku.
Na teren obozu wprowadza monumentalny pomnik w kształcie bramy zaprojektowany przez rzeźbiarza Wiktora Tołkina. Odsłonięty został w 1969 r. Symbolizuje przestrogę, a jednocześnie nadzieję na przetrwanie i zwycięstwo.
Stromymi schodami wędrujemy do szerokiej alei nazwanej Drogą Hołdu i Pamięci. Prowadzi ona do mauzoleum ofiar hitleryzmu. Po lewej stronie drogi umieszczono sześć kamieni symbolizujących lata wojny. Po prawej stronie znajdowała się droga, którą hitlerowcy pędzili do obozu wciąż nowe transporty więźniów.
Na fryzie mauzoleum umieszczono napis Los Nasz dla Was przestrogą. Jest to cytat z wiersza Franciszka Fenikowskiego Żałoba, więźnia Stutthofu .
Mauzoleum ma kształt olbrzymiej urny. W słoneczne dni przez otwór w jej zwieńczeniu wpadają promienie słońca przywodzące na myśl tarczę zegara odmierzającego czas życia i cierpienia.
Wystawa muzealna mieści się w gospodarczych barakach obozowych. Obejmuje ponadto komory gazowe, krematorium, pola więźniarskie oraz trzy baraki mieszkalne.
Życie w obozie było gehenną. Więźniowie bardzo rzadko mogli korzystać z krótkiej kąpieli. W zimne dni nosili zbyt chłodne pasiaki i drewniane chodaki, a w późniejszym okresie niedopasowane ubrania i buty pozostałe po transportach. Racje żywnościowe były wysoce niewystarczające (800-1000 kilokalorii dziennie). Śmiertelność wynikająca z warunków życia, chorób, traktowania, wygłodzenia lub wychłodzenia była bardzo wysoka. Najgorsze warunki panowały w zatłoczonych barakach żydowskich.
Muzeum dokumentuje m.in. przejawy artystycznej aktywności. Jednym z nich jest Kolumna Trzech Orłów wykonana przez więźnia Albina Bonieckiego. Prowadzi ponadto galerię sztuki antywojennej będącą plonem międzynarodowych konkursów organizowanych pod hasłem Przeciw Wojnie.
W sierpniu 1944 r. powołana została Polsko-Radziecka Komisję Nadzwyczajną do zbadania zbrodni popełnionych na Majdanku. Jej zadaniem było przede wszystkim zabezpieczenie materiałów dowodowych. Na sześciu zbrodniarzach wykonano wyroki śmierci. Kolejne procesy odbywały się po wojnie. Fakty są jednak takie, że z ponad tysiąca znanych z nazwiska funkcjonariuszy SS na Majdanku, tylko 170 odpowiedziało karnie za popełnione czyny.